Novi Kneževac – KULTURNA RIZNICA NOVOG KNEŽEVCA – IKONOSTAS I ZIDNO SLIKARSTVO HRAMA SVETOG ARHANGELA MIHAJLA II
Hramovi ostaju kao spomenici života i duha o neprolatnosti naroda koji opstaje u sunovratima različitih istorijskih previranja, kao nemi svedoci naših neodlučnosti, kolebanja, hrabrosti nad ovim neomeđenim , vetrom prošaranim zlatnocrnim prostorima.
Ahitektura spoljašnje crkve posvećene Arhangelu Mihajlu je vrlo oskudna za razliku od unutrašnjosti koja je bogato ukrašena.
Crtajući ikonostas Georgije Popović je je delimično odstupao od kanona koristeći zlatnu boju na odeći svetitelja. Raspored ikonostasa je skoro kopletan, i pravilno raspoređen, a nedostaje red sa velikim praznicima.
U donjoj zoni – sokli su kombinovane scene Starog i Novog zaveta. U centralnoj zoni su prikazane ikone Isusa Hrista i Bogorodice, Arhangela Mihajla i Arhangela Gavrila, Svetog Nikole i Svetog Jovana. Na carskim dverima je scena Blagovesti , a na južnim i severnim dverima Sveti Geor gije i Sveti Dimitrije. U zoni iznad vrata su predstavljene scene Rođenja Bogorodice, Tajne večere i Vavedenja Bogorodice. U sledećoj zoni je red ikona 12 apostola , a u zoni iznad red proroka.
Centralno mesto na ikonostasu je silazak Svetog duha što je neobično za barokni ikonostas. Iznad centralne ikone se nalazi ikona Skidanja sa krsta ,a na vrhu tematski sklop raspeća . Ono što odudara od čitave koncepcije poznog baroknog ikonostasa jesu dve ikone sa po dva srpska svetitelja koje su rađene kasnije , na žalost, nije ustanovljeno ko je autor ovih dodataka.
Ikonostas je simetričan, a na njemu se ističe bogata rezbarija koja predstavlja floralne motive: hrast, vinovu lozu, krin, pšenicu, ruže…
Nikola Aleksić iz Velike Kikinde je bio zadužen za slike na zidu koje je radio 1848. godine. Aleksić je koristio blage, roze boje za plastičnost oblika, oker boje, prigušenu plavu boju i nijanse svetlih boj koje se mogu videti na zidovima crkve . Na zidnom slikarstvu su oslikane slike : Svete Trojice, Krštenje Isusa Hista, Vaskresenje, kao i Vaznesenje na svodovima hrama, u tzv. ženskoj crkvi se nalaze četiri slike, neverje Tomino, susret Isusa sa Samarićankama… Ono što je retkost za barokne crkve jeste činjenica da je čitava horska galerija oslikana scenom Strašnog suda (na zapadnom zidu).
Nikola Aleksić je osliko i Bogorodičin i vladičanski tron u hramu.
Crkva je posvećena Saboru Svetog Arhanđela Mihajla i ostalih bestelesnih sila , ili kako se to u narodu kaže Svetom Aranđelu, i slavi slavu novembra 21.
Pri hramu poji mnoštvo pojaca, a neretko je postojao i crkveni hor koji je pevao pri njemu. Poslednji hor koji je pevao u hramu je hor “Sveti Sregije i Vagho” koji je pojao na liturgijama više od 10 godina.
Ovaj hram spade u jedan od najvrednijih i najstarijih u Banatu rađen u baroknom maniru.
Još uvek je gorko nebo jutarnjih jeza “ boje divljih golubova što izleću iz dugog sna. Nebo sa igrom buktinja uveče i nepomičnom, smrtnosnom hladnoćom zvezda noću čistih kao krupne pahulje snega. Nebo što usred dana, kao bilje s druge strane sveta , nosi svojim talasima priviđenja igru stabala rujnih , kula u vazduhu. To nebo na kome sve počiva i nestaje kao na snu”. Zvuk zvona ovog hrama propratiće one koji opstaju na ovom prostorima u večnost, a hramovi ostaće kao spomenici njihovog duha i života.
Danica Knežević Popov
Projekat “Kulturna riznica Novog Kneževca” je sufinansiran iz budžeta Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, informisanje i odnose sa verskim zajednicama. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.